© Free Joomla! 3 Modules- by VinaGecko.com
© Free Joomla! 3 Modules- by VinaGecko.com
Okres przyjścia na świat noworodka wymaga zarówno od nas lekarzy jaki i hodowców dużo cierpliwości, sprawnej oceny akcji porodowej, przygotowania jak najlepszych warunków dla ciężarnej matki i jej dziecka oraz zabezpieczania źrebięcia na pierwsze dni życia. Każde szczęśliwe zakończenie ciąży przynosi nam poczucie ulgi po długim okresie wyczekiwania. Dziś opowiemy o ocenie żywotności noworodka, która jest kluczem do zabezpieczenia go w pierwszych dniach życia i zapewnienia mu właściwej opieki. Ocena ta powinna iść w parze z zastosowaniem wobec malucha zabiegów profilaktycznych, o których również niebawem wspomnimy na stronie.
Tymczasem pamiętajmy że pojawienie się na świecie jest dla źrebięcia wejściem w I okres adaptacji, w czasie którego organizm noworodka przystosowuje się do życia poza bezpiecznym środowiskiem macicy. Zmiany jakie wówczas zachodzą dotyczą wszystkich poszczególnych układów od układu krążenia, oddechowego, wydalniczego po stabilizację temperatury wewnętrznej ciała. Ponieważ czas ten bywa trudny dla noworodka- współczynniki śmiertelności są najwyższe właśnie w pierwszej dobie życia. Naszym zadaniem jest sprawna ocena parametrów życiowych i zastosowanie odpowiedniej profilaktyki, wszystko po to by wzmocnić źrebię bezpośrednio po porodzie.
Wstępną ocenę stanu klinicznego możne wykonać, każdy kto opiekuje się ciężarnymi klaczami- ważne by obserwować matkę w okresie okołoporodowym, podczas porodu i bezpośrednio po nim przystąpić do oceny noworodka. Zarówno choroby na jakie są narażone klaczy podczas ciąży jak i nieprawidłowości przebiegu akcji porodowej mają bowiem duże znaczenie dla noworodka. Właśnie dlatego coraz częściej porody przebiegają pod kontrolą opiekuna lub lekarza- w przypadku klaczy, które z wywiadu mają informację o wcześniejszych komplikacjach porodowych- wszystko po to by jak najlepiej przygotować źrebię na przejście przez pierwszy okres adaptacji.
Dane z wywiadu, które pozwalające nam wstępnie oszacować czynnik ryzyka obciążające noworodka to:
* choroby stwierdzone u matki w okresie przed porodem
* skrócenie lub wydłużenie długość ciąży
( fizjologicznie to: 330 dni +/- 2 tygodnie)
* zaburzenia przebiegu porodu
( np. 2 faza porodu – wypieranie płodu – nie powinno przekraczać 20 min)
Czynniki ryzyka wypływające na noworodka ze strony matki to min:
ciężki poród
cięcie cesarskie
poród przed lub po terminem
choroby łożyska ( zapalenie lub częściowe jego odklejenie)
gorączka , transport
przedwczesna laktacja
ciąża bliźniacza
informacje o wcześniejszych problemach porodowych u matki
Czynniki ryzyka obciążające noworodka i pochodzące od niego to min:
bliźniaki
śmierć matki
źrebię z problemem pobierania pokarmu, nie wstające, u którego doszło do przedwczesnego odejścia smółki
wady ułożenia, postawy i położenia płodu
Do oceny żywotności noworodka stosuje się różnych technik i schematów punktowo szacujących podstawowe parametry życia źrebięcia.
Najprostszy schemat polega na ocenie:
Kryterium oceny w punktach
|
0 pkt |
1 pkt |
2 pkt |
---|---|---|---|
Oddychanie
|
brak |
nieregularne |
Silne, regularne |
Błony śluzowe
|
blade |
sino-różowe |
Różowe, wilgotne |
Odruchy
|
brak |
płytkie |
Prawidłowe |
Napięcie mięśniowe
|
brak |
osłabione |
Spontaniczne |
Wartość:
0 – 3 pkt noworodek słabo żywotny- wskazuje na stan bardzo poważny i wymaga szybkiego wezwania lekarza weterynarii
4 – 5 pkt noworodek zagrożony - wskazuje na stan poważny, który jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie procedury, poprawiające prawidłowe funkcjonowanie szybko może przejść w stan zagrożenia życia. Granice między noworodkami zakwalifikowanymi do słabych lub zagrożonych są bardzo płynne i w każdej chwili może dojść do pogorszenia, dlatego te źrebięta też wymagają konsultacji lekarskiej do tego czasu właściciele powinni zapewnić ciepły i pozbawiony przeciągów boks oraz dokarmianie.
6 – 8 pkt noworodek żywotny- najlepsza sytuacja- zapewnienie źrebięciu pobierania pokarmu i toaleta pępka do czasu jego zupełnego wysuszenia są z reguły wystarczające.
Dlaczego zachęcamy do obserwacji porodu i opieki nad noworodkiem?
Ponieważ w naszej wieloletniej praktyce stosowanie pewnych algorytmów postępowania opartych na wczesnej obserwacji i zastosowaniu u każdego źrebięcia profilaktyki zawsze przynosiło sukces i wielokrotnie pokazało że taki model postępowania umacnia źrebaka. Dziś zwracamy uwagę na to by nie zapominać o ocenie noworodka i wiedzieć na co powinniśmy zwrócić uwagę!
Wszystkim życzymy spełnienia marzeń i sukcesów na arenie: hodowlanej i sportowej!
W Centrum pojawiają się pierwsze pacjentki więc my powoli zabieramy się do pracy!
- Przypominamy o przygotowaniu się do pojawienia się noworodka ( nasze podopieczne z każdym dnie przybliżają się do terminu porodu a my jak zawsze czekamy z niecierpliwością na kolejne źrebięta )
-Pamiętajmy o przygotowaniach do porodu: ABC postępowania ze źrebakiem już niebawem pojawi się na stronie w formie krótkiego przypomnienia tak jak Państwo prosiliście. ( w razie kłopotów służymy poradą i pomocą jak zawsze :) )
Jednocześnie prosimy o przysyłanie zdjęć noworodków, czekamy na nie z niecierpliwością a za najciekawsze 3 zdjęcia mamy nagrody! ( o szczegółach konkursu już niebawem na stronie )
- Oferta ogierów - na stronie w najbliższym czasie może ulec zmianie, wciąż prowadzimy rozmowy z nowymi ośrodkami i czekamy na jej rozbudowę!
Cieszymy się że tak wielu z Państwa współtworzy nasze centrum i mamy nadzieje na szybkie spotkanie w stajni!
Ten roku uważamy za bardzo udany, przyszło na świat wiele źrebiąt, które na szczęście nie wymagały naszej interwencji. Oczywiście były nieliczne przypadki, kiedy trzeba było udzielić im pomocy. Czas porodów naszych pacjentek rozpoczął się w styczniu i trwa jeszcze do teraz... więc cały czas mamy ręce pełne pracy.. no cóż wszyscy jednak chyba wiecie że Źrebięta kochamy naj naj naj... i czekamy jak na swoje :) dlatego małe opóźnienia w publikacjach na stronie. Teraz mamy nadzieję że uda nam się nadrobić te kilka miesięcy ciszy.
Ten tydzień przyniósł nam kolejne dwa źrebaki klacz po Cornecie Obolenskim i ogier po Diamant de Semilly. Hodowcy Gratulujemy maluchów i dziękujemy za nadsyłanie zdjęć :)
Jednocześnie wszystkich zachęcamy do wysyłania zdjęć i przypominamy że już niebawem ogłosimy datę i plan corocznego spotkania :)
Pozdrawiamy :)
Centrum Rozrodu Koni
Fot. P.Kalicki
Fot. P.Kalicki
Klacz powinna co roku urodzić jedno zdrowe źrebię. Jednakże te założenia hodowlane spełnia zaledwie 2/3 klaczy. Błędy popełniane w zakresie żywienia, utrzymania klaczy i błędy organizacyjne najwcześniej i najwyraźniej uwidaczniają się w postaci zaburzeń w rozrodzie. Do ich najczęstszych przyczyn należą: ograniczona dawka ruchu, światła, zbyt krótki okres przebywania na pastwisku, niezbilansowane dawki pokarmowe, zła jakość pasz, infekcje, niewyleczone lub niezdiagnozowane stany chorobowe, stany zapalne, stres itp.
Klacz należy traktować odpowiednio do jej stanu fizjologicznego, ze szczególną troską w czasie przygotowania jej do pokrycia, w pierwszych 2-3 miesiącach źrebności oraz w ostatnich trzech miesiącach ciąży. Są to najtrudniejsze i najbardziej newralgiczne okresy. Od postępowania i żywienia klaczy w tych fazach cyklu rozrodczego zależy ich skuteczne pokrycie, właściwy rozwój płodu, laktacja oraz ponowne zaźrebienie.
Przeprowadzone przez nas w ciągu 2 lat badania na populacji ok. 300 klaczy hodowlanych z różnych rejonów Polski, różnych ras i w różnym wieku ujawniły, że tylko 47 % klaczy zaźrebiło się przy pierwszej inseminacji i bez żadnej ingerencji lekarskiej. Około 30 % klaczy wymagało interwencji chirurgicznej oraz internistycznej, a kilkanaście procent wymagało konsultacji żywieniowej.
Współpraca na płaszczyźnie lekarz weterynarii – żywieniowiec – hodowca jest podstawą do stworzenia planu postępowania z klaczą, szczególnie taką, która w poprzednim sezonie była jałowa. Najważniejszym założeniem tej współpracy jest uzyskanie jak największej ilości informacji o klaczy. Do tego celu każdy właściciel powinien stworzyć kartę matki hodowlanej, w której zawrze najistotniejsze informacje: przebieg rui, ich regularność, wypływy z dróg rodnych, resorbcje, ronienia, przebieg porodu, problemy z odejściem łożyska, problemy z odchowem źrebaka, wszelkie interwencje lekarskie, stosowane dawki żywieniowe, rodzaj pasz i suplementów itp. Taka wiedza pozwala lekarzowi na lepsze przygotowanie klaczy do inseminacji, przeprowadzenie wcześniej koniecznych zabiegów chirurgicznych czy opracowanie planu postępowania z klaczami, które zresorbowały ciąże, poroniły lub były problematyczne w zaźrebieniu w minionym sezonie inseminacyjnym. Natomiast w kwestii żywieniowej zebrana przez hodowcę informacja pomaga właściwie zbilansować dietę, która jest ważnym czynnikiem mającym wpływ na przygotowanie klaczy do sezonu rozrodczego, jej kondycję i stan zdrowia.
Podstawą prawidłowego zbilansowania dawek stosowanych w żywieniu jest właściwe określenie wartości pokarmowej zadawanych pasz oraz znajomość norm żywienia koni określających ich potrzeby pokarmowe zależne od masy ciała, aktywności ruchowej, miesiąca źrebności lub laktacji klaczy. Poprawnie zbilansowana dawka pokarmowa powinna w skoncentrowanej formie dostarczać zwierzęciu wystarczającej ilości białka, soli mineralnych i witamin, przy zachowaniu odpowiedniego poziomu węglowodanów i tłuszczów.
W przypadku pasz podstawowych – zielonki, siana i owsa – ich wartość jest bezdyskusyjna i powszechnie znana. Jeżeli natomiast decydujemy się wzbogacić dawkę podstawową o pasze i dodatki uzupełniające, należy mieć świadomość, które elementy i w której fazie cyklu rozrodczego są szczególnie istotne, a wręcz niezbędne. Zdarzające się bowiem stosunkowo często deficyty mineralno-witaminowe mogą w istotny sposób zaburzyć cykl rozrodczy i skuteczne zaźrebienie.
Klacz przygotowywana do pokrycia powinna być utrzymana w dobrej kondycji, ale nie może być zapasiona, gdyż ma to negatywny wpływ na płodność i utrudnia wyźrebienie. Najlepsze warunki dla skutecznego zaźrebienia to przedwiośnie i wiosna - ze względu na naturalny cykl rujowy klaczy. Jednakże wielu hodowców rozpoczyna stanówkę w okresie zimowym. I już wówczas należy zwrócić uwagę na zbilansowane żywienie niwelujące ewentualne niedobory składników pokarmowych, które mogą mieć miejsce zimą (zwłaszcza przy gorszej jakości siana). Lecz pamiętajmy, że już jesienią, kiedy ilość runi na pastwisku zmniejsza się i nie zapewnia ona dostatecznej ilości składników odżywczych, należy stopniowo zacząć stosować dodatek paszy treściwej, tak aby klacz utrzymać w dobrej kondycji. Ten czas jest dla organizmu dodatkowo trudny z uwagi na infekcje i spadek odporności. Układ immunologiczny jest w tym przejściowym, jesiennym okresie osłabiony, konie zaczynają proces linienia, co stanowi dodatkowe obciążenie. Dlatego dieta, zwłaszcza klaczy, które planujemy kryć w nadchodzącym sezonie rozrodczym, powinna w tym okresie być szczególnie wzbogacona w elementy wzmacniające, poprawiające odporność i pozwalające uchronić konia przed infekcją lub złagodzić jej objawy. W codziennej diecie można zastosować dodatek meszu, który stanowi lekkostrawny i zazwyczaj bardzo lubiany przez konie posiłek. Mesz, który powinien być zawsze paszą uzupełniającą z niską ilością skrobi i wysoką zawartością błonnika jest najpopularniejszym dietetycznym pokarmem o wysokim stopniu strawności i doskonałych walorach odżywczych, regeneruje i wzmacnia organizm. Można go stosować kilka razy w tygodniu, najlepiej jako dodatkowy wieczorny posiłek. Inne dodatki paszowe powinny być stosowane adekwatnie do aktualnych potrzeb pokarmowych, mając na uwadze, że wraz ze wzrostem wymagań w stosunku do klaczy wzrasta znaczenie bilansowania składników odżywczych w stosowanych dawkach pokarmowych.
Zapotrzebowanie energetyczne jałowych, niepracujących klaczy jest równe lub minimalnie większe od zapotrzebowania bytowego, potrzeby białkowe utrzymują się również na podobnym poziomie. W skład podstawowej dawki zimowego okresu żywienia klaczy powinno wchodzić dobre siano z różnych gatunków traw z dodatkiem lucerny (ok. 1,5 kg/100 kg masy ciała) i pasza treściwa w ilości ok. 0,5 kg/100 kg masy ciała. W przypadku, gdy klacz jest w gorszej kondycji i nie wykazuje rui lub cykl przebiega bez owulacji, warto zastosować dodatek pełnoporcjowej mieszanki uzupełniającej. Powinna ona zawierać łatwo dostępną energię w postaci ziaren zbóż poddanych hydrotermicznym procesom i wysokowartościowe białko, którego dodatkowa podaż (ok. 200 g) może korzystnie wpłynąć na wywołanie rui, głównie za sprawą aminokwasu egzogennego – metioniny. Dodatek mieszanki do dawki jest szczególnie wskazany na ok. 2 – 3 tygodnie przed planowanym pokryciem. Ilość paszy treściwej zwiększa się w tym czasie o około 20%.
Niezwykle ważne w tym okresie jest również właściwe pokrycie zapotrzebowania klaczy na składniki mineralne i witaminy, a w szczególności wapń, jod, selen, witaminę A i E, których niedobór podczas okresu zimowego jest znaczny i może powodować nieregularny cykl i trudności z zaźrebieniem. Codzienny dodatek 18 000 j.m. witaminy A i 18 mg witaminy E na 100 kg masy ciała w tym okresie może mieć bardzo korzystny wpływ na przebieg cyklu rozrodczego. Wskazany jest również dodatek beta-karotenu (w ilości 40 mg/100 kg masy ciała) na około miesiąc-dwa przed planowanym kryciem. Dla wzbogacenia dawki w ten składnik można wykorzystać świeżą marchew lub dodatek paszowy zawierający beta-karoten – prowitaminę równie cennej w rozrodzie witaminy A. W paszach naturalnych występuje ona w śladowych ilościach, tym bardziej cenna jest zdolność przekształcania się karotenu w witaminę A w błonie śluzowej jelita cienkiego konia, przy udziale specyficznych enzymów. Sam beta-karoten również pełni znaczącą rolę, gdyż odpowiada za funkcje jajników i regularność występowania rui u klaczy. Natomiast witamina A, oprócz swojej roli w procesach: rozrodczym i wzrostu oraz prawidłowym funkcjonowaniu tkanki kostnej, błon śluzowych i naskórka, jest często nazywana również witaminą przeciwinfekcyjną.
Pamiętajmy, że wymieniona grupa minerałów i witamin (witamina A, beta-karoten, witamina E, selen, jod, wapń) jest to grupa elementów, których dodatkowa podaż w okresie przygotowania klaczy jałowych do sezonu jest niezbędna ze względu na ich rolę i aktywny udział w procesach rozrodczych. Bez właściwego zaopatrzenia organizmu klaczy w te elementy - prawidłowe funkcjonowanie jajników i przebieg cyklu z wyraźnie zaznaczoną rują, skuteczne pokrycie (zarówno klaczy jałowej jak i klaczy będącej w rui poźrebięcej) oraz utrzymanie ciąży stają się dużo trudniejsze (wpływ tych elementów na procesy rozrodcze – tab.1).
Musimy jednak pamiętać, że kondycja klaczy oceniana tylko na podstawie samego jej wyglądu i stanu odżywienia jest oceną subiektywną i jako taka bywa niestety często bardzo nietrafiona. W praktyce hodowlanej deficyty (niewidoczne dla oka), zwłaszcza tych wyżej wymienionych składników mineralnych, które mogą dość znacząco przyczynić się do obniżenia wskaźników źrebności, spotykamy coraz częściej. Powinniśmy odpowiednio wcześnie zareagować i spróbować przeciwdziałać. Wskazane jest chociażby wcześniejsze badanie krwi (przed sezonem), pozwalające na opracowanie planu postępowania z matką i optymalizację żywienia. Pamiętać w tym miejscu należy, że średni czas potrzebny na wyrównanie deficytów mineralno-witaminowych to ok. 2,5- 3 miesiące.